Bệnh đầu vàng trên tôm là một loại bệnh thủy sản nguy hiểm; do virus hình que có kích thước nhỏ gây ra. Trong thời gian đầu bị nhiễm bệnh tôm có biểu hiện phát triển nhanh chóng, ăn nhiều hơn mức bình thường. Một vài ngày sau tôm ngừng ăn; 1-2 ngày thì tôm dạt vào bờ và chết. Khi quan sát mang và gan tụy của tôm có màu vàng nhạt, toàn thân nhợt nhạt. Bệnh đầu vàng trên tôm với các dấu hiệu không đặc trưng và tương tự với các dấu hiệu khác; vì thế bà con nên áp dụng thêm các biện pháp kiểm tra bệnh khác nhau; để đưa ra kết luận chính xác nhất và phương pháp điều trị hiệu quả.
Bệnh đầu vàng trên tôm xuất hiện trên tôm sú, tôm thẻ chân trắng, tôm rảo và nhiều loại tôm biển khác tại Việt Nam, Thái Lan, Ấn Độ,… Ở Việt Nam, tôm nhiễm bệnh đầu vàng nhiều vào thời điểm khi thời tiết thay đổi thất thường, lúc giao mùa, và ở những vùng nuôi ven biển có độ mặn cao.
Mục lục
Tác nhân gây bệnh
Bệnh đầu vàng ở tôm sú đã được kiểm chứng là do virus có hình que, kích thước nhỏ 44±6×173±13nm gây ra. Đường kính của phần nhân virus khoảng 15 nm, Và chiều dài có khi là 800 nm. ARN có tính chất gần giống với họ Rhabdoviridae hoặc có thể là nhóm virus có dạng sợi họ Paramyxoviridae. Theo một vài nghiên cứu mấy năm nay virus gây ra bệnh đầu vàng ở tôm khá giống với họ Coronaviridae (theo V. Alday de Graindorge & T.W. Flegel, 1999).
Biểu hiện bệnh
Dấu hiệu giúp nhận biết tôm mắc bệnh này là tôm ăn rất nhiều do đó phát triển nhanh hơn bình thường. Nhưng chỉ sau một thời gian ngắn, tôm không ăn nữa, trôi dạt vào bờ và bắt đầu chết. Khi kiểm tra, bà con có thể dễ dàng nhìn thấy phần mang và phần gan tụy có màu vàng, toàn thân tôm trở nên nhạt đi rất nhiều.
Theo nghiên cứu bệnh này rất nguy hiểm ở tôm; vì có thể chỉ từ 3-5 ngày mà tỷ lệ chết đến 100%. Khi lấy máu của tôm bệnh để kiểm tra đã phát hiện: nhân của tế bào hồng cầu ở tôm bị thoái hoá nhanh chóng; hường là kết đặc lại với nhau hoặc phân từng mảnh.
Với hình thức kiểm tra là mô bệnh học tế bào sẽ thấy tình trạng hoại tử các cơ quan của tôm. Đồng thời có các thể vùi ở phần tế bào chất; cũng như nhân bị thoái hoá: hệ bạch tuyết, tế bào biểu bì ruột.
Cách lây bệnh
Boonyaratpalin và CTV, 1992 lần đầu tiên mô tả bệnh đầu vàng gây chết tôm sú nuôi ở miền Trung và miền nam Thái Lan; đặc biệt nguy hiểm cho các vùng nuôi thâm canh qua 1 số năm. Virus đầu vàng có thể liên quan đến đợt dịch bệnh của tôm sú nuôi ở Đài loan năm 1987-1988. Những nơi khác thuộc Đông Nam Á: Indonesia, Malaysia, Trung quốc, Philippine gặp ít nhưng nguy hiểm cho tôm sú nuôi (Lightner, 1996).
Bệnh thường xảy ra ở các ao nuôi có điều kiện môi trường xấu; những vùng có mật độ trại cao. Bệnh có thể xuất hiện sau khi thả giống 20 ngày thường gặp nhất 50-70 ngày ở các ao nuôi tôm sú thâm canh. Ngoài ra bệnh còn gặp ở một số loài tôm tự nhiên khác: tôm thẻ, tôm bạc (lớt), tôm rảo…. Ở Việt Nam các vùng nuôi tôm sú của các tỉnh phía Bắc, miền Trung và Nam Bộ đã có tôm bị bệnh đầu vàng gây tôm chết.
Bênh đầu vàng lây truyền theo đường nằm ngang, virus trừ tôm nhiễm bệnh bài tiết ra môi trường; hoặc một số tôm tự nhiên cũng nhiễm bệnh đầu vàng sẽ lây truyền cho các tôm trong ao nuôi. Có thể một số loài chim nước đã ăn tôm bị bệnh đầu vàng từ ao khác; và bay đến ao nuôi đã mang theo các mẩu thừa rơi vào ao nuôi.
Bệnh lý
Dựa vào dấu hiệu bệnh lý đặc trưng và mô bệnh học, kính hiển vi điện tử để chẩn bệnh cho tôm; cChẩn đoán bằng phương pháp RT-PCR.
Cách phòng bệnh
Cách phòng bệnh áp dụng theo phương pháp phòng bệnh tổng hợp. Tránh vận chuyển tôm từ nơi có bệnh đến nơi chưa phát bệnh để hạn chế sự lây lan vùng lân cận. Những tôm chết vớt ra khỏi ao, tốt nhất là chôn sống trong vôi nung hoặc đốt. Nước từ ao tôm bệnh không thải ra ngoài xử lý bằng vôi nung hoặc bằng clorua vôi (theo phương pháp tẩy ao). Xem xét tôm thường xuyên, nếu phát hiện có dấu hiệu bệnh, tốt nhất là thu hoạch ngay. Nếu tôm quá nhỏ không đáng thu hoạch thì cần xử lý nước ao trước khi tháo bỏ.
Trích dẫn từ anhsaovet.com.vn
Nguyễn Nhung
